Bij risico’s maken we onderscheid in externe risico’s, strategische risico’s en te voorkomen risico’s. In de paragraaf Weerstandsvermogen en risico’s lichten we dit nader toe. De externe en strategische risico’s staan in relatie tot het weerstandsvermogen. Deze risico’s kunnen leiden tot een financiële tegenvaller van materiële betekenis die niet is afgedekt in de begroting. Te voorkomen risico’s (die zich regelmatig voordoen en veelal goed meetbaar zijn) niet; hiervoor kunnen verzekeringen worden afgesloten of voorzieningen worden gevormd.
De externe risico’s zijn in hoofdlijnen gebaseerd op de financiele stresstest die in het verleden is uitgevoerd.
Risico's | |||||
---|---|---|---|---|---|
Externe risico's | |||||
Programma 0 - Risico: (Humanitaire) rampen | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 0 tot 15 miljoen. | |||||
Begin 2020 zijn we geconfronteerd met de uitbraak van corona wat al snel tot een pandemie leidde. De gevolgen van de crisis raken nagenoeg alle beleidsvelden. We hebben maatregelen getroffen om de stad overeind te houden. Ook het Rijk is gekomen met steunpakketten. De rijkscompensatie, ontvangen via de circulaires, en de eigen middelen zijn gestort in de saldireserve specifiek. Er is echter onzekerheid over de (middellange)-termijn effecten voor de stad van deze crisis en is onzeker hoe ver de steunpakketten van het rijk reiken. Daarnaast blijft natuurlijk altijd de kans bestaan op een nieuwe wezenlijke bedreiging van de veiligheid. Ook op kleinere schaal is er continu aandacht voor veiligheid (denk aan wateroverlast fietsenkelder 18 Septemberplein, brandveiligheid parkeergarage Mathildelaan). | |||||
Programma 0 - Risico: Marktontwikkelingen | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 0 tot € 15 miljoen. | |||||
We zien kwetsbaarheden op de volgende vlakken in onze programma's: opwaartse druk op het loongebouw door krapte op de arbeidsmarkt, prijsstijgingen van aanbestedingen op (middel)langere termijn, het mogelijk maken van de groei van de stad en het claimrecht ISE. Meer algemeen spelen rentestijgingen, schommelingen op de vastgoedmarkt, economische ontwikkelingen en werkeloosheid. We zien kwetsbaarheden op de volgende vlakken in onze programma's: opwaartse druk op het loongebouw door krapte op de arbeidsmarkt, prijsstijgingen van aanbestedingen op (middel)langere termijn, het mogelijk maken van de groei van de stad en het claimrecht ISE. Meer algemeen spelen rentestijgingen, schommelingen op de vastgoedmarkt, economische ontwikkelingen en werkeloosheid. | |||||
Programma 0 - Risico: Rijksbezuinigingen | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 0 tot € 5 miljoen. | |||||
Gemeenten in Nederland zijn voor wat betreft hun inkomsten sterk afhankelijk van de Rijksoverheid. Het Gemeentefonds bestaat uit de algemene uitkering, integratie-uitkeringen en decentralisatie-uitkeringen. De jaarlijkse bijdrage aan gemeenten via dit fonds bedraagt zo’n € 30 miljard en wordt vanaf 2023 anders verdeeld. De fondsbeheerders (de minister van BZK en de staatssecretaris van Financiën) onderzoeken samen met gemeenten hoe het geld het best verdeeld kan worden. Daarnaast moet door herijking de verdeling eenvoudiger worden. Dit onderzoek bestaat uit 2 delen: de verdeelmodellen in het sociaal domein en de overige onderdelen van het gemeentefonds (klassiek domein). In de voorlopige uitkomsten is de gemeente Eindhoven één van de voordeelgemeenten. De invoering is echter geleidelijk en gemaximeerd op €15 per inwoner per jaar, wat mogelijk geen gelijke tred houdt met onze uitgaven in het kader van de verstedelijkingsopgave. Daarnaast zijn in maart van 2021 de Tweede Kamer verkiezingen geweest. De onderhandelingen hebben nog niet geleid tot een nieuw kabinet. Er ligt dus ook nog geen regeerakkoord voor de komende jaren. Onbekend is of het Rijk bezuinigingen gaat doorvoeren die de gemeenten gaan raken. | |||||
Programma 5 - Risico: (Humanitaire) rampen: Schade als gevolg van extreem weer | |||||
Bestaand, schadekans: waarschijnlijk, risicobedrag: € 2 miljoen. | |||||
In de afgelopen drie jaar is er regelmatig sprake geweest van schade als gevolg van droogte en stormen. Schade vindt plaats aan zowel bomen als beplanting, maar de gemeente maakt ook extra kosten voor het opruimen van de bomen en beplanting. Het maximale risicobedrag is gebaseerd op de schade van de afgelopen jaren. Naar verwachting zal extreem weer vaker voorkomen. Bij vervanging van beplanting en bomen wordt wel zoveel mogelijk rekening gehouden met risico's van droogte en stormen, zodat de nieuwe beplanting en bomen beter bestand zijn hiertegen. | |||||
Programma 6 - Risico: Rijksbezuinigingen: Ontwikkeling rijksbeleid sociaal domein | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 0 tot 10 miljoen. | |||||
Betreft onder andere: uitname Wlz en doordecentralisatie bij Beschermd wonen vanaf 1 januari 2023 en restrisico’s ten aanzien van de onvoorspelbaarheid macrobudget en verdeelsystematiek BUIG. | |||||
. | |||||
Strategische risico's | |||||
Programma 0 - Risico: Afhandeling bezwaar- en beroepschriften | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 0,5 miljoen. | |||||
De afgelopen jaren is geïnvesteerd in het stabiliseren van het aantal binnenkomende bezwaar- en beroepsprocedures en klachten en het wegwerken van de achterstanden. Als gevolg van nieuw vastgesteld beleid onder andere binnen het Sociaal en Ruimtelijk Domein, met een grote impact op de samenleving, zien we een meer dan gebruikelijke toename van het aantal bewaar- en beroepszaken. Om de voorraad bezwaar- en beroepszaken beheersbaar te houden, is de formatie bij de afdeling Juridische Zaken tijdelijk uitgebreid (2022 en 2023). Afhankelijk van bovengenoemde ontwikkelingen handhaven we vooralsnog het bestaande risico op toenemende dwangsommen. | |||||
Programma 0 - Risico: Asbestsaneerder TR Ketelhuis Eindhoven | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 0 tot 2,5 miljoen. | |||||
De curator van de failliete voormalig asbestsaneerder van het TR Ketelhuis Eindhoven, heeft in 2017 een claim ingediend bij de gemeente. De rechtbank heeft 4 september 2019 uitspraak gedaan. Het faillissement van Horyon is niet veroorzaakt door de gemeente. Maar de gemeente heeft ten onrechte geweigerd de “meer-meerwerk” opdracht te verstrekken. De schade die daaruit voortvloeit moet in een aparte schadestaatprocedure worden begroot. Er is dus nog geen concrete schadevergoeding toegewezen. De gemeente heeft op 28 november 2019 bij het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch hoger beroep ingesteld tegen het vonnis van de rechtbank. Dit hoger beroep en nog een aantal aanverwante rechtszaken zijn lopende. De eerstvolgende zitting in de hoofdzaak staat gepland voor de periode oktober 2021 - april 2022. De verwachting is dat het nog aantal jaar gaat duren voordat er een definitief vonnis ligt. Een inschatting van een reëel bedrag om te voorzien is derhalve op dit moment niet mogelijk. | |||||
Programma 0 - Risico: Claim Lidl planschade (bestuursrechtelijk) | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: 5% tot 10% van € 1,58 miljoen. | |||||
Naar aanleiding van een eerste bestuursrechtelijke uitspraak van de Raad van State (8 februari 2017) zijn de gemeente en Lidl tot een minnelijke oplossing gekomen. Dit betreft een compensatie in natura, die is uitgewerkt in een vaststellingsovereenkomst (VSO), die beide partijen in maart 2019 hebben ondertekend. De bestuursrechtelijke procedure is hiermee per direct komen te vervallen. Echter, wanneer compensatie in natura door de gemeente Eindhoven niet slaagt, dient de gemeente Eindhoven Lidl in geld tegemoet te komen in een gefixeerde planschadevergoeding. Deze claim komt te vervallen bij het onherroepelijk worden van een nieuw bestemmingsplan voor de Hofdijkstraat. Planning: 4e kwartaal 2021. | |||||
Programma 0 - Risico: Exploitatierisico's | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 0 tot 10 miljoen. | |||||
De externe risico's leiden ook tot effecten in de exploitatie en extra druk op de beschikbare budgetten. Hierbij kan worden gedacht aan de gevolgen voor de beheerbudgetten door grote strategische investeringen, wegvallende parkeerinkomsten door beleidskeuzes en herontwikkeling, druk op de veiligheidsbudgetten door groei van de stad. We houden, in lijn met de begroting 2021 10% van de normruimte beschikbaar om dit op te kunnen vangen. | |||||
Programma 0 - Risico: Gevolgen vennootschapsbelastingplicht (VPB) | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 175.000 per jaar. | |||||
Per 1 januari 2016 is de Wet modernisering vennootschapsbelastingplicht overheidsondernemingen in werking getreden. De berekende VPB-last voor de periode 2016-2020 is voor een beperkt deel nog gebaseerd op aannames en interpretaties van de wet- en regelgeving. De meeste onderwerpen zijn inmiddels uitgekristalliseerd, maar op het punt van reclame-inkomsten is er nog een verschil van inzicht tussen belastingdienst en gemeenten. Vooralsnog nemen we een risico mee bij de berekening van ons weerstandsvermogen van afgerond € 175.000 per belastingjaar. De reclame-inkomsten bedragen per jaar ongeveer € 700.000, de toerekenbare kosten zijn minimaal. | |||||
Programma 0 - Risico: Kosten maatregelen inspecties wet- en regelgeving | |||||
Bestaand, schadekans: waarschijnlijk, risicobedrag: € 0,5 tot 1,5 miljoen. | |||||
Het uitvoeren van wet- en regelgevingsinspecties (W&R) wat betreft asbest, legionella, brandveiligheid en elektrotechnische veiligheid in ons gemeentelijk vastgoed, is een reguliere taak van de gemeente. Sinds 2020 hebben we de prioriteit hiervan verhoogd. De bijbehorende inspecties zijn in uitvoering en zullen binnen twee jaar zijn afgerond (uiterlijk 2023). Bij constatering van ernstige gebreken worden deze direct opgelost om aan de vigerende wet- en regelgeving te kunnen voldoen. | |||||
Programma 0 - Risico: OZB | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 0,6 miljoen. | |||||
Als gevolg van lopende beroepszaken bestaat een risico voor de daadwerkelijke OZB-opbrengst, hier is geen voorziening voor. Of het risico zich voordoet is afhankelijk van rechterlijke uitspraken. Het kan leiden tot negatieve correcties van belastingjaren 2017, 2018, 2019, 2020, 2021 en 2022 in boekjaar 2022. | |||||
Programma 0 - Risico: Risico inbaarheid dubieuze belastingdebiteuren | |||||
Nieuw, schadekans: mogelijk | |||||
Veel ondernemers en zzp’ers hebben als gevolg van de corona-crisis liquiditeitsnood. Daarom heeft het college van B&W besloten om voor hen op verzoek uitstel te verlenen van betaling (geen afstel) voor de gemeentelijke belastingen OZB, reinigingsrecht, afvalstoffenheffing, rioolheffing, precario, reclame- en toeristenbelasting en BIZ. Door de gemeente Eindhoven zijn een tweetal uitstelregelingen voor ondernemers ingesteld: | |||||
Programma 2 - Risico: BTW-risico bij realisatie fietsflat Neckerspoel | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 0,765 miljoen. | |||||
Er is mogelijk sprake van een niet verrekenbaar btw-risico bij ProRail, dat (deels) door de gemeente moet worden gedekt. De fietsenstalling wordt gebouwd onder de voorwaarden van het actieplan fietsparkeren, dat landelijk opereert. Het actieplan fietsparkeren raakt dan ook een groot aantal Nederlandse gemeenten. De VNG heeft (in samenwerking met NS en ProRail) een brief met drie veel voorkomende situatieschetsen aan het ministerie van Financiën voorgelegd. Dit om te voorkomen dat elke gemeente zelfstandig naar de inspecteur moet of er een groot aantal identieke zaken aan de inspecteur van ProRail wordt voorgelegd. Met dit eenmalig voorleggen zouden alle gemeenten en ProRail duidelijkheid verkrijgen. Het ministerie van Financiën heeft de VNG gevraagd deze brief in te trekken. De casus fietsenstalling Neckerspoel achten wij (en ProRail) dusdanig afwijkend dat deze normaal gesproken akkoord bevonden moet worden. Er wordt echter geen garantie gegeven, aangezien fiscale wetgeving multi-interpretabel is en de aandacht er bij de inspecteur van ProRail vanwege de VNG-brief op gericht is. Vandaar dat wij dit risico benoemen en willen dekken. | |||||
Programma 2 - Risico: Parkeerterrein ’t Eindje | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 0 tot 0,5 miljoen. | |||||
Parkeerterrein ‘t Eindje is geen gemeentelijk eigendom, maar het betaald parkeren op dit terrein wordt wel door de gemeente geëxploiteerd. De eigenaren van dit terrein hebben het contract over de exploitatie en het beheer van het terrein met ingang van 1 maart 2018 opgezegd, omdat ze van mening zijn dat er achterstallig onderhoud is. Op dit moment vinden daarover onderhandelingen plaats met de eigenaren. Voor een mogelijke extra onderhoudsimpuls is bij de 2e turap van 2017 een bedrag gereserveerd. De onderhandelingen over de onderhoudswerkzaamheden lopen, maar de eigenaren van het parkeerterrein hebben ook de mogelijkheid om de exploitatie van dit parkeerterrein in eigen beheer te verzorgen. Als dat gebeurt, levert dat een structureel nadeel aan gederfde parkeerinkomsten op. | |||||
Programma 2 - Risico: Staat bruggen/viaducten | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 2,5 miljoen. | |||||
Bij bruggen en viaducten die ouder zijn dan 20 jaar bestaat het risico dat de constructie niet meer voldoet aan de huidige verkeersintensiteit. Met visuele inspecties kan niet in beeld worden gebracht of de constructie voldoende is. Door middel van risicoanalyses onderzoeken we of maatregelen noodzakelijk zijn. | |||||
Programma 5 - Risico: Beroep Bibliotheek Eindhoven tegen subsidiebesluit SCE | |||||
Vervallen | |||||
De Bibliotheek Eindhoven (BE) had hoger beroep aangetekend tegen de subsidieverstrekking over de periode 2017-2020 door Stichting Cultuur Eindhoven (SCE) bij de Afdeling Bestuursrecht van de Raad van State (ABRvS). De ABRvS heeft begin 2021 het hoger beroep verworpen, waardoor het risico is vervallen. | |||||
Programma 5 - Risico: Kandinsky | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk | |||||
Op basis van de nieuwe informatie van de claimanten is het onderzoek naar het eigendomsrecht van een schilderij van Kandinsky in het Van Abbemuseum vervolgd en zal de restitutiecommissie komen met een nieuwe beoordeling. Wij zijn hiervan in afwachting. Het is onduidelijk wanneer het nieuwe bindend advies gaat komen. Dit nieuwe advies kan net als bij het eerste advies allerlei, en mogelijk langdurige, juridische en financiële consequenties hebben. | |||||
Programma 5 - Risico: Sportbesluit BTW / Specifieke uitkering sport | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 0,25 miljoen. | |||||
De btw-sportvrijstelling is met ingang van 1 januari 2019 aangepast. Het betreft een aanpassing door het ministerie van Financiën op grond van een uitspraak van het Europese Hof van Justitie. Hierdoor is het gelegenheid geven tot sportbeoefening door gemeenten weer vrijgesteld van btw. Dit kost de gemeente geld omdat ze de betaalde btw op onder andere investeringen in sportaccommodaties (alsmede onderhoud en exploitatie) niet meer als vooraftrek kan terugkrijgen van de belastingdienst. Vanuit het Rijk (ministerie VWS) is hiervoor compensatie opgenomen. De compensatie voor gemeenten gaat via de specifieke uitkering sport (SPUK Sport). Aangezien er landelijk een (maximaal) plafond geldt voor de compensatie via de (jaarlijkse) specifieke uitkering, wordt het onderwerp als risico aangemerkt. De vaststelling van de specifieke uitkering sport 2019 heeft inmiddels plaatsgevonden (ter info: voor gemeente Eindhoven betrof dit een bedrag van € 2.652.986). Over 2019 is volledig gecompenseerd (m.a.w. het landelijk plafond 2019 was toereikend). De aanvraag voor de specifieke uitkering sport 2020 is voor 1 maart 2020 ingediend. De vaststelling van de specifieke uitkering sport 2020 vindt naar verwachting eind 2021/begin 2022 plaats. Tot moment van (definitieve) vaststelling van de uitkering voor het betreffende jaar bestaat er vanwege het plafond onzekerheid of volledige compensatie plaatsvindt. Het vermelde risicobedrag heeft betrekking op het risico i.v.m. het landelijk plafondbedrag. | |||||
Programma 6 - Risico: Openeinderegelingen | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 5 miljoen. | |||||
Betreft regeling die personen voor Wmo en Jeugd recht geeft op een bijdrage indien zij voldoen aan bepaalde criteria. Het kenmerkende van deze regelingen is dat de uitgaven ervoor en het aantal gebruikers ervan niet gelimiteerd zijn. | |||||
Programma 6 - Risico: Toename van de zorgzwaarte | |||||
Nieuw, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 6 miljoen. | |||||
Betreft het toekennen van zwaardere en/of duurdere indicatiestelling bij Wmo en Jeugd (o.m. via de medische verwijsroute). | |||||
Programma 7 - Risico: Afval: leveringscontract Attero | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 0 tot 1,5 miljoen voor Eindhoven. | |||||
Er speelde een geschil tussen Attero en de Brabantse gewesten die in de Vereniging van contractanten (VvC) zijn verenigd. Dit geschil ging over de garantieplicht van aanlevering van brandbaar restafval over het jaar 2015 tot en met januari 2017 en is tot een eindvonnis gekomen. Het eindvonnis geeft aan dat de Brabantse gewesten zijn verplicht tot het betalen van een naheffing van € 15 miljoen voor minder levering, waarvan € 5,1 miljoen voor de 21 gemeenten in MRE-verband. Er is door de Brabantse gewesten een procedure gestart bij het Gerechtshof om het vonnis te vernietigen. Het Gerechtshof heeft op 29 juni 2021 het vonnis vernietigd. Tegen deze uitspraak kan Attero nog in cassatie gaan. | |||||
Programma 7 - Risico: Afwikkeling Renescience | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 2,5 miljoen. | |||||
Er zijn voorbereidingskosten gemaakt voor de businesscase Renescience door de GR Cure. Deze voorbereidingskosten bestaan uit twee componenten: enerzijds de voorbereidingskosten die betrekking hebben op de toepassing van de Renescience-techniek en anderzijds de voorbereidingskosten die betrekking hebben op onderzoek naar een biovergistingsinstallatie en een bewerkingsmethode. Deze voorbereidingskosten zijn niet gedekt binnen de begroting van Cure. In 2019 heeft de GR Cure de samenwerking met Orstedt om te komen tot de toepassing van de Renescience-techniek beëindigd. Dat betekent dat de GR Cure dit gedeelte van de voorbereidingskosten in 2019 als verlies heeft moeten nemen wat leidt tot een negatief vermogen van de GR Cure. Omdat op basis van de meerjarenbegroting van de GR Cure blijkt dat dit negatief eigen vermogen niet zonder extra bijdragen van de gemeenten kan worden ingelopen, hebben we een voorziening getroffen in de jaarrekening 2019 van Eindhoven ter grootte van het Eindhovense deel (€ 0,592 miljoen) in het negatief eigen vermogen van de GR Cure. Bij de jaarrekening Cure 2020 is in juli 2021 besloten dat Eindhoven haar aandeel in het negatieve eigen vermogen zal bijpassen, wat ten laste komt van genoemde voorziening. | |||||
Programma 7 - Risico: Programma Aanpak Stikstof | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk | |||||
Dankzij de door de minister getroffen snelheidsbeperkende maatregel op snelwegen (m.i.v. medio maart 2020 maximaal 100 km/h), door Omgevingsdienst Zuidoost Brabant (Odzob) uitgevoerde gevoeligheidsanalyse en in provinciale context gemaakte afspraken over toedelen van stikstofruimte voor woningbouw, is het inmiddels duidelijk dat er voor geplande voorbereiding van woningbouw in Eindhoven vooralsnog geen belemmeringen zijn. | |||||
Programma 8 - Risico: Grondbedrijf – weerstandscapaciteit | |||||
Bestaand, schadekans: mogelijk, risicobedrag: € 16,7 miljoen. | |||||
Een toelichting hierover is terug te vinden in paragraaf 3g - Grondbeleid. | |||||
. |