Financiële hoofdlijn

Het financiële beeld voor deze begroting is voor een groot gedeelte al bepaald in de Kadernota 2022. In deze hoofdlijn vatten we dat beeld kort samen en gaan we in op de ontwikkeling van het gemeentefonds (inclusief nieuwe rijksmiddelen voor Jeugd) en de technische actualisatie van de begroting.

Kadernota 2022

In de kadernota is naast een aantal actuele ontwikkelingen ruimte gemaakt voor extra structurele intensiveringen in lijn met het coalitieakkoord. Onder actuele ontwikkelingen vallen onder meer SVGG, arbodienstverlening, onderwijshuisvesting, de aanbesteding van het reinigingsbestek, Ergon, jeugd/jongerenwerk en het van Abbehuis. Structurele intensiveringen zijn er op het gebied van Klimaat en energie (€1,4 miljoen), Ruimte en mobiliteit (€0,2 miljoen), Leefbare stad en wijken (€0,4 miljoen) en Bedrijfsvoering (€0,6 miljoen). Daarnaast is stelpost kapitaallasten uit de vorige begroting toegewezen: Klimaat en energie (€1 miljoen) en Ruimte en mobiliteit (€1 miljoen). De incidentele middelen, en dan met name het rekeningresultaat over 2020, zijn vooral ingezet op aanvulling van de coronamiddelen, actuele ontwikkelingen, Jeugd en incidentele intensiveringen.

Begroting 2022

Het financieel beeld van de kadernota is geactualiseerd. Het saldo is in alle jaren voordeliger dan in de kadernota werd aangenomen. Dit geeft ruimte voor nieuwe structurele en incidentele intensiveringen.

Meicirculaire gemeentefonds
Uit de meicirculaire blijkt dat de inschatting bij de kadernota accuraat is geweest. Het accres en de overige wijzigingen pakken per saldo iets positiever uit. Een voordeel zien we met name in 2025. Het traject herijking gemeentefonds loopt nog volop. In juli is het aangepaste voorstel voor de nieuwe verdeling van het gemeentefonds naar de Tweede Kamer gestuurd. Hierin staan reacties op de vragen die gemeenten en de Raad voor Openbaar Bestuur (ROB) hebben gesteld over het verdeelvoorstel dat in februari 2021 was gepubliceerd.
De beoogde invoeringsdatum van de nieuwe verdeling van het gemeentefonds is nog steeds 2023.
De afgelopen tijd zijn ook gesprekken gevoerd met IPO en BZK over de wijze waarop gemeenten meerjarig rekening mogen houden in hun begroting met de extra middelen voor Jeugdhulp. Nadere afspraken hierover waren nodig, omdat er tot nu toe alleen voor het jaar 2022 extra middelen beschikbaar zijn gesteld (€ 1.319 miljoen bovenop de eerder toegezegde €300 miljoen). Gemeenten mogen in hun meerjarenraming rekening mogen houden met 75% van de bedragen die structureel nodig zijn volgens de Commissie van Wijzen en die ten grondslag liggen aan de middelen die vanuit de Hervormingsagenda jeugd beschikbaar moeten komen. Een definitief besluit over structurele middelen is doorgeschoven naar een nieuw kabinet. Als duidelijk is hoe de rijksbudgetten in de volle breedte uitpakken en hoe de kosten voor jeugd zich ontwikkelen wegen we eventuele aanvulling vanuit de algemene middelen opnieuw af.

Technische actualisaties
De investeringsplanning voor 2022 is tegen het licht gehouden met als doel te komen tot een zo realistisch mogelijke planning. De bijstelling van de investeringsvolumes leidt in de jaren 2022 t/m 2024 tot een (tijdelijk) voordeel van € 2 miljoen per jaar. In 2024 slaat dit, mede door het activeren van investeringen maatschappelijk nut, om in een nadeel. Ook de personeelslasten vallen in de jaren 2022 t/m 2024 voordeliger uit. Daarnaast voeren we onder de noemer ‘ongewijzigd beleid’ jaarlijks een aantal technische actualisaties uit voor o.a. de zakelijke lasten van onze eigen bezittingen, grondbedrijf, rente en prijzen (p) en hoeveelheden (q) voor riolen, afval en leges. Deze mutaties hebben een beperkte invloed op het begrotingssaldo. Voor Omgevingswet nemen we vanaf de invoeringsdatum (1 juli 2022) op jaarbasis €0,2 miljoen aan extra lasten mee. In het coalitieakkoord is afgesproken dat we de lokale lasten op het gemiddelde van de G40 brengen en houden. Dit geldt ook voor 2022. Dit vroeg om een inschatting van de groei van G40 voor 2022. Deze groei werd in de kadernota, net als in voorgaande jaren, geschat op 3%. Voor de begroting is dit uitgangspunt getoetst in het netwerk van de 100.000+ gemeenten. Dit geeft geen aanleiding om het uitgangspunt van de kadernota te herzien.

Nieuwe intensiveringen
Voor de begroting houden we vast aan het uitgangspunt van de kadernota met betrekking tot het saldo in 2025. Hierdoor spelen we na de technische actualisaties ten opzichte van de kadernota per saldo €1,7 miljoen vrij voor nieuwe structurele intensiveringen. Ook hebben we opnieuw gekeken naar incidentele middelen waar nog geen bestemming aan is gegeven of waarvan de bestemming niet actueel meer is. Uit de kadernota bleek al eerder dat in het weerstandsvermogen een bedrag van € 7 miljoen aan ruimte zit boven de norm. Verder komt naar voren dat er niet langer behoefte is aan de reserve Niet te activeren investeringen. De recent ingestelde reserve Strategische investeringen neemt deze functie in feite over. Het saldo van de reserve van ruim €6 miljoen valt vrij. Inclusief de technische actualisaties is er in totaal een bedrag van € 16 miljoen beschikbaar voor aanvullende incidentele intensiveringen. Daarnaast zijn bij de kadernota al verschillende moties ingediend ten aanzien van de beschikbare impulsgelden (€4 miljoen). In de financiële begroting zijn de beschikbare structurele middelen nu nog op een stelpost gezet op taakveld 0.4. De beschikbare incidentele middelen zijn in de saldireserve specifiek gestort. Verwerking op de juiste taakvelden in de begroting vindt plaats via de 1^e begrotingswijziging. Onderstaand beschrijven we de nieuwe intensiveringen langs de lijnen van het coalitieakkoord.

Klimaat en energie

• Vergroening van de stad: Door de intensivering van binnenstedelijk wonen staat de resterende ruimte voor bomen en beplanting onder druk, terwijl deze tegelijk aan belang wint. Het is van belang goed in te zetten op kwalitatieve en kwantitatieve versterking van de groene wiggen. Intensivering: € 0,5 miljoen structureel.
• Groen in de wijken: Betreft invulling van motie K.M02 Groen, groener, groenst, waarin wordt opgeroepen er naar te streven dat alle Eindhovense buurten binnen 5 jaar voldoen aan de landelijke norm van 75 m2 groen per woning. Intensivering: € 0,5 miljoen incidenteel.

Ruimte en mobiliteit

• Versnelling bouwoffensief: Betreft invulling van motie K.M06A Werk aan de winkel bij de versnelling woningbouw. Doel is om de woningbouwproductie aan te jagen, zodat we tot 2024 meer/versneld woningen bouwen. We zetten tijdelijke middelen in op extra personeel in een dedicated team om woningbouwprojecten te versnellen. Met structurele middelen kunnen we o.a. investeringen en onderzoeken financieren. Intensivering: € 0,2 miljoen structureel en 4x€ 0,5 miljoen incidenteel.
• Hoogspanningslijnen onder de grond: Betreft invulling van motie K.M09 Verkabelen Hoogspanningslijnen. Door het onder de grond leggen van kabels worden gezondheidsrisico’s en de hinderbeleving teruggedrongen, is er minder horizonvervuiling en komt er extra groen vrij waar gerecreëerd kan worden of ruimte waar huizen kunnen worden gebouwd. Toegezegd is om netwerkbeheerder Tennet op te roepen om een haalbaarheidsonderzoek te starten. Intensivering: € 5 miljoen incidenteel.
• Strategische investeringen: Bij de Begroting 2021 is afgesproken dat we gaan sparen voor strategische investeringen. Er is financiële ruimte nodig om te voorkomen dat er een rem wordt gezet op ontwikkelingen of het lastig wordt om andere partijen tot cofinanciering te verleiden. Intensivering: € 4,1 miljoen incidenteel.
• Mobiliteitsgedrag en verkeersveiligheid: Door verdichting en bouwactiviteiten wordt het steeds drukker in het verkeer. We zien ook veranderingen in het mobiliteitsgedrag van weggebruikers door corona. We stimuleren verandering van gebruik van mobiliteit binnen de mobiliteitstransitie (meer lopen, fietsen, OV en deelmobiliteit) en verbeteren de verkeersveiligheid. Het gaat om gerichte acties / interventies voor (pop-up) P+R’s, gebruik deelmobiliteit, en gedragsinterventies voor, tijdens en na realisatie van infrastructurele werken, zoals fietsroutes of herinrichtingen naar 30 km/u. Intensivering: €0,8 miljoen incidenteel en € 0,15 miljoen incidenteel.

Leefbare stad en wijken

• Nabije wijkbibliotheken verbinden: Betreft inzet op maatschappelijke vraagstukken zoals eenzaamheid, kansengelijkheid en laaggeletterdheid. Stadsdeelbibliotheken moeten o.a. door de verbetering van nabijheid en de op het stadsdeel toegespitste programmering, een stevig impuls geven aan een brede leesbevordering (door een systematische gezinsaanpak) en ontmoeting. Intensivering: € 0,5 miljoen structureel en € 0,4 miljoen incidenteel.
• Aanpakken ondermijning: Betreft uitbreiding capaciteit handhaving ten behoeve van veiligheidstaken, ter vergroting van wendbaarheid en realisatiekracht. Intensivering: € 0,5 miljoen structureel.
• Incidentele subsidies: Betreft twee incidentele subsidie (Trudo en T-huis). Intensivering: 0,4 miljoen incidenteel.
• Integraal gebiedsgericht werken: Aan de slag met kwetsbare gebieden is een grote opgave, waarbij inzet en samenwerking van een groot aantal partijen nodig is. Geen van die partijen kan op eigen kracht de problemen oplossen. De coalitievorming op dit vlak tussen bewoners, gemeente, corporaties, bedrijfsleven, onderwijs e.a. verdient onze aandacht. Eindhoven heeft al vaker de ambitie uitgesproken meer van buiten naar binnen te willen werken. In het verlengde daarvan wordt samen met partijen in de meest kwetsbare gebieden in Tongelre, Gestel en Woensel Zuid bepaald waar de incidentele middelen voor 2022 naar toe gaan. Met het uiteindelijke doel om een stevige basis neer te leggen voor de verdere uitrol van het gebiedsgericht werken in deze gebieden in 2023 en verder. Intensivering: 1,3 miljoen incidenteel.
• Kwaliteitsimpuls 6 focus winkelgebieden: Ruimte voor vragen en kleine upgrades (bijvoorbeeld groen in openbare ruimte, prullenbakken en organisatiegraad). Intensivering: 0,5 miljoen incidenteel.
• Versterken slagkracht binnenstad: Er is veel gaande in de binnenstad. Er is meer capaciteit / accountmanagement nodig om te zorgen dat we de komende jaren de diverse partijen in de stad (oa horeca en retail) op een juiste manier kunnen verbinden aan de vele ontwikkelen. Denk hierbij aan de plintenstrategie, rode loper aanpak voor de hele stad, vergunningen in het kader van bruisende binnenstad, de transformatie van de binnenstad en uitwerking van het concept Hotspot. Intensivering: 0,7 miljoen incidenteel.
• Groene Schoolpleinen: We willen komen tot schoolpleinen die naast uitdagen om te bewegen, ook leefbaarder en klimaat adaptief zijn en de leerlingen de gelegenheid bieden direct in aanraking te komen met groen. Voor de uitvoering denken we nu aan een toegankelijke subsidieregeling. Intensivering: 0,5 miljoen incidenteel.
• Kostendelersnorm: Betreft invulling van de motie K.M23 Kostendelersnorm, waarbij aandacht wordt gevraagd voor het compenseren van onbedoelde gevolgen. Intensivering: €0,25 miljoen incidenteel.
• Sport in de wijken: ongebonden sporten zoals Urban sports zijn enorm populair, vooral ook onder jongeren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan basketbal, skaten, pannavoetbal, freerunning en bootcamp. Deze sporten kunnen vooral ook in de wijk worden gefaciliteerd. Intensivering: €0,3 miljoen incidenteel.
• Expatcenter: ondersteuning/aandacht internationals: Ook internationals merken de gevolgen van de coronacrisis. Ze voelen zich sociaal geïsoleerd en hebben zorgen over hun financiële situatie en toekomst. Via het Expatcenter proberen we hen zo goed mogelijk bij te staan. Intensivering: €0,3 miljoen incidenteel.
• Rattenoverlast: Eind 2019 is een pilot gestart. Het eindrapport geeft aan dat de overlast kan worden verminderd door het wegvangen van ratten in combinatie met het weghalen van voedselbronnen en schuil- en nestelgelegenheden. Intensivering: €0,075 miljoen incidenteel.
• Bladkorven: Betreft invulling van de motie K.M08 Pilot bladkorven teneinde inwoners te stimuleren om bladafval in de straat op te ruimen, zodat een netter en veiliger straatbeeld ontstaat. Intensivering: €0,25 miljoen incidenteel.
• Onderwijsachterstanden: Betreft invulling van de motie K.M03 Actieplan Eerlijke kansen. De motie roept op om in samenspraak met scholen - uit wijken met relatief hoge onderwijsachterstanden en hoog percentage onderadvisering - een Actieplan Eerlijke Kansen te ontwikkelen. Intensivering: €0,5 miljoen incidenteel.
• Parkeren WoensXL: Betreft invulling van de motie K.M05 WoensXL om een gratis parkeerpilot uit te werken voor een gedeelte van het jaar voor de weekenden bij WoensXL, waarbij de combinatie gemaakt kan worden met een P&R. Intensivering: €0,4 miljoen incidenteel.
• Precario terrassen: Betreft invulling van de motie K.M04 Wel horeca, geen precario om in 2022 geen precariobelasting te innen over de terrassen van horecaondernemers. Intensivering: €0,45 miljoen incidenteel.

Bedrijfsvoering

•  Afdeling Belastingen: Inzet is nodig om de aanbevelingen van de Waarderingskamer door te voeren, waardoor we de datakwaliteit als basis voor de WOZ-waarde kunnen garanderen en daarmee voorkomen dat inwoners en ondernemers onjuiste aanslagen krijgen en bezwaarschriften moeten indienen. Als we de geconstateerde tekortkomingen niet oplossen wordt het toezicht aangescherpt. Intensivering: €0,25 miljoen incidenteel.
• Chatfunctie Publiekscontacten: Door de pilot te verlengen bieden we tijdens kantooruren een digitaal platform aan wat bijdraagt aan gebruikersgemak, versterking van de zelfredzaamheid en verhoging van de klantbeleving. Tevens is het een bouwsteen richting een chatbot om deze vorm van dienstverlening ook mogelijk te maken buiten kantooruren. Intensivering: €0,19 miljoen incidenteel.
• Complexe vraagstukken: Het bestuur en daarmee ook de gemeentelijke organisatie krijgt steeds vaker te maken met complexe gemeentebrede vraagstukken die sectoroverstijgend zijn. Daarnaast worden steeds meer vragen gesteld die betrekking hebben op het beschikbaar stellen van gegevens of juist om de veiligheid van gegevens van inwoners te borgen. Dit vraagt een andere vorm van coördinatie en begeleiding om te komen tot een kwalitatief juiste en eenduidige beantwoording en publicatie. Intensivering: €0,36 miljoen incidenteel.
• Inkoop: Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) brengt steeds meer voorwaarden met zich mee en daarmee een toegenomen juridisering bij het afsluiten van inkoopcontracten. Door aan de in te zetten op juridische advisering, toetsing en inbreng voor innovatief contracteren, zijn de afgesloten contracten duidelijker voor de gemeente en de leverende partijen. Op termijn kan dan ook de toename van (kostbare) juridische  procedures m.b.t. inkoopcontracten worden opgevangen. Intensivering: €0,2 miljoen incidenteel.

Weerstandsvermogen

De norm voor het weerstandsvermogen bedraagt 10% van het begrotingstotaal. Voor 2022 neemt het begrotingstotaal mede door alle intensiveringen toe tot € 1 miljard. Voor 2022 bedraagt de norm € 100 miljoen. Door de positieve rekeningresultaten in de afgelopen jaren voldoen we ruimschoots aan deze norm. Eind 2022 verwachten we een tussenstand van € 117 miljoen. Door de nu voorgestelde inzet is de verwachte eindstand in 2025 € 110 miljoen. Dit komt overeen met de norm plus vorig jaar besloten extra buffer voor BUIG van €10 miljoen. Een nadere toelichting is opgenomen in paragraaf 3b Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

Begrotingsbeeld 2022

De gemeente Eindhoven zet alle inkomsten (€ 1.005 miljoen) in voor de stad, burgers, instellingen en bedrijven. Een bedrag van € 445 miljoen gaat naar onder meer hulp bij het huishouden, mensen aan het werk helpen en het  verstrekken van uitkeringen. Voor het ontwikkelen van de openbare ruimte is € 153 miljoen beschikbaar. Aan sport, cultuur en recreatie besteden we € 87 miljoen. De rest van de middelen is voor volksgezondheid en milieu (€ 73 miljoen), onderwijs (€ 49 miljoen), veiligheid (€ 35 miljoen) en economie (€ 16 miljoen).